گروه بین‌المللی هماهنگی و پاسخگویی هواپیمای اوکراینی روز چهارشنبه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد چهار کشور عضو این گروه، بریتانیا، کانادا، سوئد و اوکراین، به طور مشترک دادخواستی را علیه ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری ارائه داده‌اند.
بر اساس این بیانیه، این چهار کشور مرحله جدیدی از دادرسی علیه ایران را به اتهام نقض کنوانسیون ۱۹۷۱ برای سرکوب اقدامات غیرقانونی علیه ایمنی هوانوردی غیرنظامی آغاز کرده‌اند.
در این بیانیه آمده که جمهوری اسلامی علاوه بر سایر تخلفات، در اتخاذ تمام اقدامات عملی برای جلوگیری از انهدام پرواز اوکراینی به دست نیروهای مسلح خود ناکام بوده است.
همچنین به نوشته این بیانیه، جمهوری اسلامی نتوانسته تحقیق و تعقیب کیفری کاملا شفاف و بی‌طرفانه‌ای را مطابق با استانداردهای بین‌المللی پیش ببرد.
این چهار کشور تاکید کردند که اقدام حقوقی جدید آنان تعهدشان را برای دستیابی به شفافیت، عدالت و پاسخگویی برای قربانیان و خانواده‌هایشان برجسته می‌کند.
شلیک عمدی سپاه پاسداران به پرواز مسافربری
در ۱۸ دی ۱۳۹۸، پرواز پی‌اس۷۵۲ متعلق به هواپیمای مسافری شرکت هوایی اوکراین، دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه بین‌المللی خمینی در تهران با شلیک عامدانه دو موشک سپاه پاسداران ساقط شد و ۱۷۶ سرنشین آن همراه یک جنین جان باختند.
سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی در شب حمله جمهوری اسلامی به پایگاه عین‌الاسد در پاسخ به کشته شدن سلیمانی به دست آمریکایی‌ها رخ داد.
جمهوری اسلامی پس از سه روز تاخیر و پنهان‌کاری پذیرفت که شلیک پدافند هوایی سپاه پاسداران عامل سقوط این هواپیما بوده و تلاش کرد دلیل این فاجعه را «خطای انسانی» معرفی کند اما اوکراین، کانادا و سایر کشورهایی که اتباع خود را در این سانحه از دست داده‌اند بر این باورند جمهوری اسلامی در حال لاپوشانی دلایل اصلی این ماجراست.
امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در تاریخ چهارم اردیبهشت ۱۳۹۹ با بیان این‌که زدن پایگاه عین‌الاسد عملیاتی نبود جز شلیک چند موشک، گفت: «پس از این حمله برنامه داشتیم تا در صورت پاسخ آمریکا، ۴۰۰ نقطه را بزنیم.»
فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران اشاره‌ای نکرد که نیروهای تحت امرش ساعاتی پس از حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد، هواپیمایی اوکراینی پرواز ۷۵۲ را دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه بین‌اللی تهران با دو موشک تور ام‌یک هدف قرار داده و همگی سرنشینان این هواپیما از جمله چندین کودک و یک جنین را کشتند.
سابقه پیگیری‌های حقوقی
تیرماه سال گذشته، چهار کشور متضرر در انهدام هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه پاسداران، شامل بریتانیا، کانادا، سوئد و اوکراین رسما از جمهوری اسلامی به دلیل سرنگون کردن عمدی این هواپیما به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت کردند.
همچنین در ماه می سال ۲۰۲۱، دادگاه انتاریو بر اساس شکایتی که در بهمن ماه سال ۱۳۹۸ از سوی مهرزاد زارعی، شاهین مقدم و علی گرجی، از خانواده‌های قربانیان اقامه شده بود، حکمی را صادر کرد که سرنگونی هواپیمای اوکراینی با موشک‌های سپاه را اقدامی عامدانه و تروریستی قلمداد کرد.
این دادگاه علی خامنه‌ای و چند نفر از سران ارشد جمهوری اسلامی از جمله علی شمخانی، حسین سلامی، محمد باقری و امیرعلی حاجی زاده را به عنوان عاملان اصلی این حمله محکوم کرد.
دادگاه عالی انتاریو همچنین طی حکمی که در دی ماه گذشته صادر شد رای به پرداخت ۱۰۷ میلیون دلار غرامت به‌علاوه سود، به خانواده شش تن از کشته‌شدگان هواپیمای مسافربری اوکراینی داد.
در حالی که ده‌ها نفر از کشته‌شدگان شهروندان کانادا بودند، این کشور اعلام کرده که اولویتش جست‌وجوی پاسخ و پیگیری عدالت از طریق پاسخگو کردن ایران و پیگیری غرامت است.
همچنین کانادا اعلام کرده که ارائه حمایت‌های لازم به خانواده‌های قربانیان را ادامه می‌دهد.